1 marca 2024 roku obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Jest to święto państwowe, ustanowione na mocy ustawy z dnia 3 lutego 2011 roku, poświęcone pamięci „żołnierzy Wyklętych” – żołnierzy antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia walczących ze zwolennikami ustroju komunistycznego w Polsce narzuconego przez ZSRR po
zakończeniu II wojny światowej.
Lekcje historii na janowieckim zamku bezpośrednio związane z obchodami Narodowego Dnia Żołnierzy Wyklętych ustanowionego na dzień 01 marca. Nieodłącznym elementem programu „Warto Być Polakiem” jest pielęgnowanie historii oraz tradycji polskiej do czego nawiązuje nasze wydarzenie. Należy także wskazać, ze wydarzenie będzie prowadzone w formie żywej lekcji historii.
W ramach działania w prelekcjach weźmie udział młodzież z klas maturalnych powiatu puławskiego. Lekcje historii w formie prelekcji i prezentacji poprowadzi syn jednego z żołnierzy z oddziału „Zapory” Remigiusz Jeżewski. Prowadząc wykład będzie ubrany w strój typowy dla żołnierza tego okresu. Na zakończenie każdego wykładu uczniowie wezmą udział w koncercie akordeonowym z repertuarem polskiej muzyki patriotycznej.
W czasie żywych lekcji historii zostaną zaprezentowane sylwetki Żołnierzy Wyklętych związanych z województwem lubelskim.
Już 4 i 5 marca
11:00 – lekcje historyczne
12:15 – koncert muzyki polskiej piosenki patriotycznej
13:00 – lekcje historyczne
14:15 – koncert muzyki polskiej piosenki patriotycznej
Zapisy w sekretariacie zamku pod numerem telefonu +48 81 881 52 28
Krótki rys historyczny o Żołnierzach Wyklętych”
Podziemie antykomunistyczne na Lubelszczyźnie
Jednym z najsilniejszych rejonów wzmożonej aktywności oddziałów podziemia
zbrojnego po 1944 roku było województwo lubelskie.
Do najaktywniejszych oddziałów podziemia antykomunistycznego należały oddziały:
mjr Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” (działający na pograniczu województw:
lubelskiego i rzeszowskiego), kpt. Mariana Bernaciaka ps. „Orlik” (działający na
terenie powiatu puławskiego i kozienickiego), kpt. Zdzisława Brońskiego ps.”Uskok”
(działający na terenie powiatu lubelskiego, lubartowskiego i włodawskiego), ppor.
Leona Taraszkiewicza ps. „Jastrząb”, por. Edwarda Taraszkiewicza ps. „Żelazny”
(działający na terenie powiatu włodawskiego), Jana Leonowicza ps. „Burta”
(działający na terenie powiatu tomaszowskiego).
Do najbardziej spektakularnych akcji przeprowadzonych przez oddziały podziemia
(głównie oddział „Uskoka” i „Żelaznego”) na Lubelszczyźnie należały: zdobycie
siedziby Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Parczewie (2.02.1946 r.),
zdobycie budynku włodawskiego UB i uwolnienie więźniów (listopad 1946 r.),
zatrzymanie samochodu z rodziną prezydenta RP Bolesława Bieruta (18.07.1946 r.).
W wyniku przeprowadzonej w lutym 1947 r. przez władze komunistyczne amnestii
dla osób z podziemia zmniejszyła się liczebność oddziałów. Działalność wobec
wzrastającej przewagi aparatu bezpieczeństwa polegała głównie na zmianie
miejsca schronienia członków oddziałów i pojedynczych akcjach w celu zdobycia
środków finansowych. Oddziały zakończyły zorganizowaną działalność w latach
1951-1956, gdy w wyniku aresztowań uległy likwidacji grupy por. Edwarda
Taraszkiewicza ps. „Żelazny” (1952) i por. Jana Leonowicza ps. „Burta” (1956).
Jedynym żołnierzem podziemia niepodległościowego, który nadal wymykał się
obławom był sierż. Józef Franczak ps. Lalek. Ostatni żołnierz podziemia
niepodległościowego zginał w obławie k. Majdanu Kozic Górnych 21 października
1963 r. Tym wydarzeniem zakończyło się istnienie podziemia niepodległościowego
na Lubelszczyźnie.
Zorganizowane struktury podziemia zbrojnego przetrwały do 1956 r. W
późniejszych latach działali jedynie pojedynczy partyzanci NZW, jak Michał Krupa
ps. „Wierzba”, który przetrwał w konspiracji do lutego 1959 r., czy Andrzej Kiszka
ps. „Dąb”, który ukrywał się w leśnym bunkrze koło Huty Krzeszowskiej aż do 31
grudnia 1961 r.
W PRL-u członków podziemia i ich rodziny poddawano represjom (pobyt w
więzieniach i tortury, utrudnianie zdobywania wykształcenia i kariery zawodowej),
a ówczesna propaganda fakty o działalności podziemia niepodległościowego w
kraju przedstawiała w bardzo negatywnym świetle. Dopiero przemiany 1989 r.
pozwoliły na publikacje niezafałszowanych dokonań i rzeczywistego wkładu
podziemia zbrojnego w walkę o odzyskanie niepodległości ojczyzny. Dowodem na to
jest bogata i stale powiększająca się literatura poświęcona różnorodnym formom
działalności antykomunistycznego podziemia zbrojnego w latach 1944-1963.
Organizatorzy wydarzenia:
Partner wydarzenia:
